من مه‌هدی چاوه‌روانكراوم به‌بێ درۆ ئه‌ی داواكاری زانست وه ئه‌ی گه‌لی زانایانی ئومه‌ت..
ئیمام ناصر محمد يه‌مانی
01 - 02 - 1429 کۆچی
09 - 02 - 2008 زایینی
11:52 ئێواره
[بۆ بەدواداچوونی بەستەری سەرەکی بەشداری بەیانەکە]
https://nasser-alyamani.org/showthread.php?p=4390
ـــــــــــــــــــ
من مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوم به‌بێ درۆ ئه‌ی داواكاری زانست وه ئه‌ی گه‌لی زانایانی ئوممه‌ت..
بە ناوی الله ی لە ھەموو میھرەبان و بە بەزەییەکان میھرەبانترو بە بەزەییتر، وە دروودو سڵاو لەسەر نێردراوو پێغەمبەرەکان سوپاس و ستایشیش بۆ اللە ی پەروەردگاری هەموو خەڵکی جیهان، دواتر..
بۆ برای به‌ڕێزم داواكاری زانست و به‌هه‌مان شێوه بۆ هه‌موو زانایانی موسڵمانان له‌وانه‌ی به‌سه‌ر ئه‌م به‌یانی حه‌ق و ڕاست و دروستی قورئانه‌دا ئاگادارن له ئینته‌رنێتی جیهانی یاخود نوسخه‌یه‌كی ته‌سلیم كراوه‌و پێی گه‌یشتووه، لە اللە بترسن وه ده‌رباره‌ی هه‌موو ئه‌م موسڵمانانه‌شی له‌ژێر ده‌ستانن ئەگه‌ر هاتوو ئه‌وه‌تان به‌ڕاست دانا ئه‌وانیش به‌ڕاستی داده‌نێن وه ئەگه‌ر به‌درۆتان زانی ئه‌وانیش به‌درۆی دەزانن جا ئەگه‌ر ئێوه ده‌مبینن له‌سه‌ر حه‌ق و ڕاستیم ئه‌وا بێده‌نگ مه‌بن له بەرامبەر حه‌ق و ڕاستی كه‌سی بێده‌نگیش له به‌رامبه‌ر حه‌ق و ڕاستی شه‌یتانێكی ڵاڵه، وه ئه‌گه‌ر ده‌مبینن له‌سه‌ر گومڕاییه‌كی ئاشكرام به‌هه‌مان شێوه ڕەوانی یه بۆ ئێوە بێده‌نگ بن تا بانگه‌وازکار ناصر محمد یه‌مانی موسڵمانان گومڕاو سه‌رلێشێواو نه‌كات ئەگه‌ر ده‌مبینن له‌سه‌ر گومڕاییه‌كی ئاشكرام، جا وه‌رن به‌رگری له به‌هاکانی ئه‌م ئایینە بكه‌ن ئەگه‌ر ڕاست ده‌كه‌ن، به‌ڵام به داخەوە به‌ڕاستی من هه‌ندێک له زانایانی موسڵمانان ده‌بینم دێن گفتوگۆم له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن جا ده‌رباره‌ی ئایین گفتوگۆم له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ن تا ئهو كاته‌ی به‌سه‌ریاندا زاڵ ده‌بم به حه‌ق جا لەدوای ئه‌مه پاشه‌كشه ده‌كات و دانم پێدانانێت له‌دوای ئه‌وه‌ی بۆی ڕوون بوویه‌وه كه به‌ڕاستی اللە ده‌سه‌ڵاتەکەمی به زانست له كتێبی قورئانی گه‌وره‌دا به‌سه‌ر هه‌موو زانایانی ئوممه‌ت زیادكردووه.
وه منی مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوی حه‌ق دووباره‌ی ده‌كه‌مه‌وه‌و ده‌ڵێم: به‌ڕاستی من له‌لایه‌ن خۆمه‌وه نه‌موتووه مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوم؛ به‌ڵكو له‌مه‌دا باپیره‌م محمد نێردراوی اللە دروودو سڵاوی اللە لەسەر خۆی و کەس و کارەکەی فه‌توای بۆ داوم و پێی ڕاگه‌یاندووم، به‌ڵام محمد نێردراوی اللە ش ده‌زانێت ڕوئیا حوكمی شه‌رعی له‌سه‌ر بنیات نانرێت هه‌ر له‌به‌رئه‌مه‌ش اللە ی پایەبەرز به‌ڵگه‌ی به‌ڕاستدانانی ڕوئیاكه‌ی به مۆڵەتی خۆی كردووه به‌وه‌ی هه‌ر كه‌سێک گفتوگۆم له‌گه‌ڵ بكات له قورئان ئه‌وا هه‌ر من به‌سه‌ریدا زاڵ ده‌بم به حه‌ق جا به‌ڕاستگه‌ڕانی ڕوئیاكه به حه‌ق بۆ زاناو نه‌زانه‌كانتان ڕوون بوویه‌وه له‌سه‌ر ئه‌رزی واقع له گفتوگۆدا، جا ڕەوا نیه بۆ ئێوە بێده‌نگ بن له ئاستی حه‌ق و ڕاستی، وه ئه‌مه‌ش بەڵگەی اللە یە له‌سه‌رتان کە ڕوئیاكه‌ی به‌ڕاست گه‌ڕاندووه به حه‌ق، جا هه‌تاكه‌ی بێده‌نگی له ئاستی حه‌ق و ڕاستی؟
وه ئه‌ی گه‌لی موسڵمانان ببن به شاهێدی به حه‌ق له نێوانی من و نێوان زاناكانتان جا ئەگه‌ر ئه‌وانتان بینی منیان به‌زاند به ده‌سه‌ڵاتی زانستی ڕوون و ئاشكرا ئەوکاتە بەڕاستی لەدوای ئه‌مه خراپه‌ی من ته‌واوو به‌س ده‌بێت بۆ موسڵمانان تا چیتر ئوممه‌ت گومڕا نه‌كه‌م، وه ئه‌گه‌ر بینیشتان به‌ڕاستی اللە منی گێڕاوه به‌وه‌ی زاڵ بم به‌سه‌ریاندا به ده‌سه‌ڵاتی زانست له قورئانی گه‌وره‌وە ئەوا بۆتان ڕوونده‌بێته‌وه من مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوم، وه منی مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوی حه‌ق ئیمام ناصر محمد یه‌مانی فه‌توا ده‌ده‌م به‌وه‌ی:
یه‌كه‌م: ده‌رباره‌ی بیروباوه‌ڕەکەتان سەبارەت بە سزای گۆڕ به‌وه‌ی ده‌ڵێن له‌م جه‌سته‌یه‌دایه كه له قۆڵتدایه جا سه‌روبنی ئه‌مه ڕه‌ت ده‌كه‌مه‌وه به ته‌واوی، وه اللە ده‌رباره‌ی ئه‌مه هیچ ده‌سه‌ڵاتێكی زانستی له قورئانی گه‌وره‌وە دانه‌به‌زاندووه به‌ڵكو قورئان ئه‌مه ڕەت دەکاتەوەو سزا له‌سه‌ر ڕوح له‌دوای مردن له ئاگر دووپات ده‌كاته‌وه به‌بێ جه‌سته له ژیانی به‌رزه‌خی تا ئهو ڕۆژه‌ی زیندوو ده‌بنه‌وه.
دووه‌م: ده‌رباره‌ی بیروباوه‌ڕەکەتان له به‌ڕاستدانانی گێڕانەوەکان بۆ ئاشوبەکەی مه‌سیحی ده‌جال به‌وه‌ی گوایه اللە پشتگیری ده‌كات به كۆمه‌ڵێک موعجیزه جا ده‌ڵێت ئه‌ی ئاسمان باران ببارێنه جا ده‌یبارێنێت وه ده‌ڵێت ئه‌ی زه‌وی بیڕوێنه جا ده‌یڕوێنێت وه مردوو زیندوو ده‌كاته‌وه جا پیاو شه‌ق ده‌كات و ده‌یكات به دوو نیوه‌وه جا به نێوان پارچه‌كانیدا تێپه‌ڕ ده‌بێت پاشان زیندووی ده‌كاته‌وه به‌و مانایه‌ی مردوو زیندوو ده‌كاته‌وه وه‌ک ده‌یڵێن، به‌ڵام من سه‌روبنی ئه‌مه به ته‌واوی ڕه‌ت ده‌كه‌مه‌وه‌و نکۆڵی لێده‌كه‌م. جا اللە به نیشانه‌ی موعجیزه پشتگیری له ئه‌هلی بەتاڵ ناكات جا ئه‌وه‌ی ئێوه ده‌یڵێن وه‌کو ئه‌مه وایه اللە بێباوه‌ری بۆ بەندەکانی بوێت؛ به‌ڵكو اللە پشتگیری كه‌سێک ده‌كات به نیشانە موعجیزه‌ییه‌كان بۆ به‌ڕاست دانانی بانگه‌وازی حه‌ق، به‌ڵام من ده‌رباره‌ی ئاشوبەکەی مه‌سیحی ده‌جال فه‌توا ده‌ده‌م کە ته‌نها به‌هه‌شت و ئاگرێكه، جا هه‌رچی ئاگره‌كه‌یه ئه‌وا هه‌ركه‌سێکیش له ئێوه ده‌توانن بیكه‌نه‌وه هه‌رچی به‌هه‌شته‌كه‌شه ئەوا بریتی یه له به‌هه‌شتی اللە له زه‌وی کە له ناخی (ناوه‌وه‌ی) زه‌ویه‌كه‌تاندایه له ژێر خاک له زه‌ویه‌كی بۆنخۆش کە باری هێناوه له زه‌ویه‌كی ڕاخراو به سه‌وزایی و اللە به یه‌ک ئاست له به‌رزایی و نزماییه‌كاندا زۆر به‌ڕێكی دروستی كردووه هه‌رخۆشی زاتێکی کارسازو کاربه‌جێیه جا به‌ڕاستی له قورئانی گه‌وره‌دا ئه‌مه‌مان به وردی و تێروته‌سه‌ل و ته‌واوی ڕوونكردۆته‌وه کە بریتی یه له زه‌وی دوو خۆرهه‌ڵاته‌كه جا خۆری له دوو لای به‌رامبه‌ر یه‌كتر لێهه‌ڵدێت، وه په‌روه‌ردگارەکەشی اللە یە نه‌ک مه‌سیحی ده‌جال. بە پشتڕاستکردنەوەی ئەم فەرموودەیەی اللە ی پایەبەرز: {رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ} صدق الله العظيم [الرحمن:١٧].
هه‌روه‌ها بە پشتڕاستکردنەوەی ئەم فەرموودەیەی اللە ی پایەبەرز: {الرَّحْمَٰنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَىٰ ﴿٥﴾ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَىٰ ﴿٦﴾} صدق الله العظيم [طه].
وه به‌ڕاستیش فه‌رمانمان پێكردن به جێبه‌جێكردنی بۆ به‌ڕاستدانان جا به‌یانه حه‌ق و ڕاست و دروستەکەی له‌سه‌ر ئه‌رزی واقع ده‌بینن.
سێ یه‌م: ده‌رباره‌ی سنوری شه‌رعی له بەردباران (ڕەجم كردن) ـی پیاوو ئافره‌ته زیناكاره هاوسه‌ره‌كان به‌وه‌ی اللە فه‌رمانی به‌مه پێنه‌كردوون، به‌ڵكو سنورەکەیان سه‌د جه‌ڵده بۆ پیاوو ئافره‌ته زیناكاره ئازاده‌كان وه په‌نجا جه‌ڵدیش بۆ پیاوو ئافره‌ته بەندەکان جا ئەگه‌ر هاتوو خاوه‌ن هاوسه‌ر بن یان سه‌ڵت، ئه‌مه‌شمان له قورئانی گه‌وره‌وە به وردی و تێروته‌سه‌لی بۆ خاوه‌ن ژیری و هۆشمه‌نده‌كان له ئێوه سه‌لماندووه.
چواره‌م: ده‌رباره‌ی بیروباوەڕەکەتان له زیندووكردنه‌وه‌دا جا زۆربه‌تان واگومان ده‌به‌ن یه‌ک زیندووكردنه‌وه هه‌یه، جا ده‌ڵێین: به‌ڵكو له كتێبدا زیندووكردنه‌وه‌یه‌كی تریش هه‌یه هەر له‌م دنیایه‌دا جا هه‌موو ئه‌وانه‌ی بوختان لەسەر اللە هه‌ڵده‌به‌ستن له‌كاتێكیشدا ده‌زانن ده‌گه‌ڕێنه‌وه لاتان، به‌ڵام مه‌سیحی ده‌جال دواتر ئه‌م زیندووكردنه‌وه سنورداره كه بۆ هه‌ندێک له مردووه‌كانه (نه‌ک هه‌موو مردووه‌كان) ده‌قۆزێته‌وه جا ده‌ڵێت ئه‌م ڕۆژه ڕۆژی نه‌مری یه، وه ده‌ڵێت ئه‌ویش اللە یە وه ده‌ڵێت ئاگرو به‌هه‌شتی له‌لایه‌و ده‌شڵێت ئهو مه‌سيح عیسای كوری مه‌ریه‌مه وه ئه‌ویش اللە ی په‌روه‌ردگاری هەموو خەڵکی جیهانه، له‌كاتێكدا بۆ كوڕی مه‌ریه‌م نه‌بووه ئه‌م قسه‌یه بكات؛ به‌ڵكو ئهو درۆزنه هه‌ر له‌به‌رئه‌مه‌ش پێی ده‌ڵێن مه‌سیحی درۆزن، به‌و مانایه‌ی ئهو مه‌سیح عیسای كوڕی مه‌ریه‌می حه‌ق نیه وه به‌ڵگه‌ش له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئهو مه‌سیح عیسای كوڕی مه‌ریه‌م نیه ئه‌وه‌یه ئهو ده‌ڵێت خۆی اللە یە له‌كاتێكدا بۆ كوڕی مه‌ریه‌م نه‌بووه ئه‌م قسه‌یه بكات؛ به‌ڵكو ئەو هەمان ئه‌وه‌تان پێ ده‌ڵێت کە كاتی خۆی به نەوەی ئیسرائیلی وت له بێشكه‌دا: {قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ} صدق الله العظيم [مريم:٣٠].
پێنجه‌م: كوفر به‌م بیروباوه‌ڕه‌تان ده‌كه‌م کە له ئه‌نجامی فه‌رمووده‌یه‌كی به‌تاڵه‌وه‌یه به‌وه‌ی ده‌ڵێت سوره‌تی (الٳخلاص) به سێ یه‌كی قورئان هه‌یه جا ئه‌مه پیلانێكی یه‌هودیه بۆ ئه‌وه‌ی اللە بكه‌نه یه‌كێک له سێ پەرستراوەکەو اللە بكه‌ن به سێیه‌كی كتێب و مه‌سیح سێ یه‌ک و مه‌ریه‌میش باقی سێ له یه‌كه‌كه‌ی تر له كتێبدا! جا چۆن بیروباوه‌ڕتان وایه ئه‌مە فه‌رمووده‌یه‌كه له‌لایەن محمد نێردراوی اللە وە دروودو سڵاوی اللە لەسەر خۆی و کەس و کارەکەی؟ وه چۆن اللە سوره‌تی (الٳخلاص) ی کە تایبه‌ته به وه‌سفی زاتی په‌روه‌ردگار پاک و بێگه‌ردی بۆی ده‌كاته سێ یه‌كی قورئان؟ جا ئایا ده‌زانن بوختانكاران چیان ده‌وێت له‌سه‌ر اللە و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی له‌م فه‌رمووده هه‌ڵبه‌ستراوه‌دا؟ ئه‌مه بۆ ئه‌وه‌ی بیكه‌نه به‌ڕاست دانانێک بۆ بیروباوه‌ڕی به‌تاڵ به‌وه‌ی اللە ته‌نها سێ یه‌كی كتێبه‌و سێ له یه‌كیشی مه‌سیح عیسای كوڕی مه‌ریه‌مه‌و دایكیشی سێ له یه‌كه‌كه‌ی تر؛ به‌ڵكو ئێوه په‌روه‌ردگاره‌كه‌تان دابه‌شكردووه له‌كاتێكیشدا نازانن ئه‌ی گه‌لی موسڵمانان، یان ئێوه تێناگه‌ن له‌وه‌ی له سوره‌تی (الٳخلاص) دا هاتووه کە ئەمە ده‌ڵێت کاتێک اللە تێیدا ده‌فه‌رموێت ئهو تاک و ته‌نهایەو هیچ پەرستراوێک نی یه جگە لە ئهو نەبێت پایه‌دارو ده‌سه‌ڵاتداره‌و نیازی به كه‌س نی یەو هه‌موو ئاتاجی ئه‌ون، وه هیچ که‌سی لێ نه‌بووەو خۆشی له که‌س نه‌بووه وه هه‌رگیز هاوتاو هاوشێوەو ده‌سه‌ڵاتدارێکی تر نییه له به‌رامبه‌ریه‌وه بوه‌ستێت و هاوشانی بێت.
كه‌واته ئایه‌ته‌كه ده‌رباره‌ی زاتی اللە پاک و بێگه‌ردی بۆی قسه ده‌كات، جا چۆن اللە ده‌كه‌ن به سێ یه‌كی قورئان ئایا تێناگەن؟
له‌وه‌یه یه‌كێكتان بیه‌وێت بمپچڕێنێت جا بڵێت: " به‌ڵكو مه‌به‌ستی پاداشته‌كه‌یه". جا ده‌ڵێین به‌ڵكو ئه‌مه فێڵه له‌لایه‌ن بوختانكارانه‌وه بۆ شاردنه‌وه‌ی ڕاستی به‌ڵكو پاداست له خوێندنهوهی قورئان وه‌ک محمد نێردراوی اللە فێری كردوون -دروودو سڵاوی اللە لەسەر خۆی و کەس و کارەکەی- ئه‌وه‌یه بۆ خوێنه‌ری قورئان به هه‌ر پیتێکی چاكه‌یه‌كی بۆ هه‌یەو ناڵێم {أَلَمْ} پیتێكه به‌ڵكو ئه‌لف پیتێكەو لام پیتێكه و میم پیتێكه. وه به‌هه‌مان شێوه دووڕووه‌كان له ڕێی ئه‌م فه‌رمووده‌یەوه ده‌یانه‌ویت له قورئان وورد نه‌بنه‌وه جا یه‌كێكتان بڵێت مادام سوڕه‌تی (الٳخلاص) به سێ یه‌كی قورئان هه‌یه ئه‌وا دواتر سێ جار ده‌یخوێنمه‌وه له ڕۆژێكدا ئیتر وه‌كو ئه‌مه وایه قورئانم خه‌تم كردبێت له ڕۆژێكدا! جا له‌پاش ئه‌مه پشتده‌كاته ئه‌وه‌ی بیر له ئایه‌ته‌كانی قورئانی گه‌وره بكاته‌وه‌و واز دەهێنێت به خوێندنهوهی سوڕه‌تی (الٳخلاص) به سێ جار له ڕۆژێكدا وه‌كو ئه‌وه‌ی قورئانی هه‌موو خوێندبێته‌وه جا (بە گوێرەی بیروباوەڕەکەی خۆی) پێویست به‌وه ناكات خۆی ماندوو بكات له خوێندنهوهی قورئان!
به‌ڵام ناصر محمد یه‌مانی فه‌تواتان بۆ ده‌دات ده‌رباره‌ی سوڕەتی (الٳخلاص) به‌وه‌ی ڕاست و دروستی هه‌موو ئه‌وه‌یه کە قورئانی گه‌وره بانگه‌وازی بۆ ده‌كات وه هیدایه‌ت ده‌دات بۆ ڕێگاو ڕێبازی ڕاستی ئهو اللە یە باڵاده‌ست و شایسته‌ی سوپاسگوزاریەی سیفاته‌كانی زاتی خۆی له سوڕه‌تی (الٳخلاص) دا پێناساندوون به‌وه‌ی ئهو تاک و ته‌نهایەو هیچ پەرستراوێک نیه جگە لە ئهو نەبێت پایه‌دارو ده‌سه‌ڵاتداره‌و نیازی به كه‌س نی یه‌و هه‌موو ئاتاجی ئه‌ون، وه هیچ که‌سی لێ نه‌بووەو خۆشی له که‌س نه‌بووه وه هه‌رگیز هاوتاو هاوشێوەو ده‌سه‌ڵاتدارێکی تر نییه له به‌رامبه‌ریه‌وه بوه‌ستێت و هاوشانی بێت.
وه هه‌موو ئه‌وه‌ی له قورئانی گه‌وره‌و هه‌موو كتێبه ئاسمانیه‌كانیش هاتووه بانگ ده‌كات بۆ به‌ڕاستدانانی ئه‌وه‌ی له سوره‌تی (الٳخلاص) دا هاتووه وه باقی قورئانیش ده‌بینن قسه ده‌كات ده‌رباره‌ی ڕاستیەکەی سوڕەتی (الٳخلاص) و بانگتان ده‌كات بۆ ته‌وحیدی په‌روه‌ردگاره‌كه‌تان به‌وه‌ی ئهو تاک و ته‌نهایه‌و هیچ پەرستراوێک نی یه ته‌نها ئهو نەبێت پایه‌دارو ده‌سه‌ڵاتداره‌و نیازی به كه‌س نی یه‌و هه‌موو ئاتاجی ئه‌ون و هیچ که‌سی لێ نه‌بووەو خۆشی له که‌س نه‌بووه وه هه‌رگیز هاوتاو هاوشێوەو ده‌سه‌ڵاتدارێکی تر نییه له به‌رامبه‌ریه‌وه بوه‌ستێت و هاوشانی بێت، ئه‌مه‌ش بریتی یه له هه‌موو ئه‌وه‌ی له قورئانی گه‌وره‌دا هاتووه وه به‌هه‌مان شێوه له هه‌موو كتێبه ئاسمانیه‌كانی پێش خۆشی.
اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ} صدق الله العظيم [الأنبياء:٢٥].
جا چۆن ئه‌مە ده‌كه‌نه سێ یه‌كی قورئان، ئایا تێناگەن؟ به‌ڵكو هه‌موو ئه‌وه‌ی له قورئان هاتووه بانگی ڕاستی ئه‌م وتە قورس و سه‌نگینه ده‌كات کە بریتی یه له‌وه‌ی هیچ پەرستراوێک نی یه جگه له الله ی تاک و ته‌نها نەبێت، وه به شتێكی تریش نازانم له کێش و قورسایی ئه‌م قسه‌یه قورسترو سه‌نگینتر بێت هه‌تا ته‌نانه‌ت ئەگه‌ر هاتوو ئاسمانه‌كان و زه‌وی و ئه‌وه‌شی له نێوانیاندایه له ده‌ستێكدابن و وشه‌ی ته‌وحیدیش له ده‌ستێكی تر ئه‌وا وشه‌ی هیچ پەرستراوێک نی یه ته‌نها الله ی تاک و ته‌نها نه‌بێت پایه‌دارو ده‌سه‌ڵاتداره‌و نیازی به كه‌س نی یه‌و هه‌موو ئاتاجی ئه‌ون وه هیچ که‌سی لێ نه‌بووەو خۆشی له که‌س نه‌بووه وه هه‌رگیز هاوتاو هاوشێوەو ده‌سه‌ڵاتدارێکی تر نییه له به‌رامبه‌ریه‌وه بوه‌ستێت و هاوشانی بێت (لا اله الا الله الأحد ولم یكل له كفؤاً أحد) هه‌ر قورسترو سه‌نگینتر ده‌بێت، جا چۆن فه‌توا ده‌رباره‌ی ئه‌م بیروباوه‌ڕه‌تان بده‌م به‌وه‌ی سێ یه‌كی قورئانه؟ ئایا لە اللە ناترسن؟
شه‌شه‌م: نه‌فی ئه‌م بیروباوه‌ڕه بەتاڵەتان ده‌كه‌م به‌وه‌ی ڕێگای ڕاست (صراط المُستقيم) به‌ره‌و ئاگری دۆزەخت ده‌بات، له‌وه‌یه یه‌كێک له زانایانی ئوممه‌ت یان یه‌كێک له موسڵمانان بیه‌وێت بڵێت: "ئه‌وه كێیه ده‌ڵێت ڕێگای ڕاست به‌ره‌و ئاگری دۆزەخت ده‌بات؟". جا ده‌ڵێین: بیروباوه‌ڕی به‌تاڵی مه‌دسوس ڕێگای حه‌ق و ڕێگای به‌تاڵی كردووه به یه‌ک ڕێگا کە به‌سه‌ر ئاگری دۆزەخدا تێپه‌ڕده‌بێت، جا دەڵێت ئه‌هلی ئاگر ده‌كه‌ونه ئاگره‌وه‌و هاوه‌ڵانی به‌هه‌شتیش ئه‌م ڕێگایه تێده‌په‌ڕێنن له‌سه‌ر ئاگری دۆزەخ پاشان ده‌خرێنه به‌هه‌شته‌وه.
له‌وه‌یه یه‌كێكتان ئه‌ی گه‌لی زانایانی ئوممه‌ت بیه‌وێت بمپچڕێنێت جا بڵێت: "به‌ڵكو ڕێگای ڕاست تیژتره له شمشێرو باریكتریشه له مو، ئه‌مه‌ش ئه‌م قسەیە کە پێغه‌مبه‌ر دروودو سڵاوی لێبێت فەرموویەتی، وه ئه‌م ڕێگایه به‌سه‌ر ئاگردا تێپه‌ڕ ده‌بێت جا هاوه‌ڵانی ئاگری ده‌كه‌ونه ناو". جا له پاش ئه‌مه ئایه‌ته پێکچووەکان -موته‌شابیهه‌كان- م بۆ دێنێته‌وه کە له‌گه‌ڵ گێڕانەوە فیتنه‌كان ڕێككه‌وتووه له ده‌ره‌وه‌یاندا له‌كاتێكدا ئه‌م ئایه‌تانه هێشتا پێویستی به لێكدانه‌وه هه‌یه جا ده‌ڵێت: "یان ئه‌ی ناصر یه‌مانی ئه‌مه‌ت نه‌خوێندۆته‌وه کە اللە ی پایەبەرز ده‌فه‌رموێت: {وَإِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ} صدق الله العظيم [المؤمنون:٧٤].
به‌هه‌مان شێوه ئه‌مه‌ت نه‌خوێندۆته‌وه ئه‌ی ناصر یه‌مانی كه اللە ی پایەبەرز دەفەرموێت: {وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا ﴿٧١﴾ ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا ﴿٧٢﴾} صدق الله العظيم [مريم]؟".
جا له‌پاش ئه‌مه مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوی حه‌ق ئیمام ناصر محمد یه‌مانی وەڵامی ده‌داته‌وه جا پێتان ده‌ڵێم: ئه‌ی گه‌لی زانایانی ئوممه‌ت به‌ڕاستی من بانگتان ناكهم بۆ لای حوكم كردن به ئایه‌ته پێکچووەکان -موته‌شابیهه‌كان- له‌گه‌ڵ فه‌رمووده فیتنه‌كان؛ به‌ڵكو بانگتان ده‌كه‌م بۆ حوكم كردن به ئایه‌ته مەحكه‌مه ڕوون و ئاشكراكان ئه‌وانه‌ی اللە نه‌یگێڕاوه به داخ و ئه‌سه‌فی ناصر یه‌مانی و هه‌موو ئه‌وانه‌شی له زانستدا ڕۆده‌چن تا لێكدانه‌وه‌كانیتان بۆ بهێنن؛ به‌ڵكو اللە كردوونی به كۆمه‌ڵه ئایه‌تێكی ڕوون و ئاشكراو دیار له‌به‌رئه‌وه‌ی ئه‌م ئایه‌تانه دایک و بنچینه‌ی كتێبن له‌به‌رئه‌وه اللە كردوونی به ئایه‌تی ڕوون و ئاشكرا بۆ زاناو نه‌زانه‌كانتان جا كه‌س لێی لانادات ته‌نها له‌ناوچووه‌كان نه‌بن، وه بێگومان ئه‌وانه‌ی لاری و لادان له دڵیاندا هه‌یه له به‌رامبه‌ر ئه‌م حه‌قه ڕوون و ئاشكرایه‌ی تێیاندایه به‌دوای ئایه‌ته پێکچووەکان -موته‌شابیهه‌كان- له‌گه‌ڵ فه‌رمووده‌و گێڕانەوە فیتنه‌كان ده‌كه‌وێت و ئایه‌ته مەحكه‌مه ڕوون و ئاشکراکانیش پشتگوێ دەخات و ده‌ست به ئایه‌ته پێکچووەکانەوه له‌گه‌ڵ فه‌رمووده هه‌ڵبه‌ستراوه‌كان ده‌گرێت، ئه‌مه‌ش له‌به‌رئه‌وه‌ی سه‌لماندنی فه‌رمووده فیتنه‌كه‌ی ده‌وێت له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت ته‌نها ده‌ست به سوننه‌ته‌وه بگرێت له‌م لاشه‌وه ئایه‌ته پێکچووەکان سه‌رسامی كردووه له قورئان له‌گه‌ڵ ئه‌م فه‌رمووده فیتنه‌یه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ده‌شزانێت ئه‌م ئایه‌تانه هێشتا پێویستیان به لێكدانه‌وه هه‌یه جا واده‌زانێت ئه‌م فه‌رموودانه بۆ لێکدانەوەی ئه‌م ئایه‌تانه هاتوون جا به‌هه‌مان شێوه ده‌یه‌وێت لێکدانەوەی ئایه‌ته پێکچووەکە بكات له قورئاندا، بۆیەش اللە ی پایەبەرز فه‌رموویه‌تی: {هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ} صدق الله العظيم [آل‌عمران:٧].
وه ئه‌گه‌ر بێتو له‌م ئایه‌ته‌ی کە وریاتان ده‌كاته‌وه له به‌دواكه‌وتنی ئایه‌ته پێکچووەکان له‌گه‌ڵ فه‌رمووده فیتنه‌كان وورد ببنه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌م فه‌رموودانه‌ش دژو پێچەوانەی ئایه‌ته مەحكه‌مه‌كانن له قورئاندا له خودی بابه‌ته‌كه، ئه‌وا دواتر ده‌بینن اللە ده‌ڵێته ئه‌وانه‌ی به‌دوای ئایەتە پێکچووەکان ده‌كه‌ون ئه‌م كه‌سانه ئاشوب بڵاوده‌كه‌نه‌وه، جا ئایا وا گومان ده‌به‌ن ئهو زانایه‌ی به‌دوای ئایەتە پێکچووەکە كه‌وتوه ئاشوبی بۆ ئوممه‌ته‌كه‌ی ده‌وێت؟ نه‌خێر پاشانیش نه‌خێر، جا ئەگه‌ر ئاشوبی بۆ ئوممه‌ت ویستبایه ئه‌وا اللە ده‌رباره‌ی نه‌یده‌فه‌رموو ئهو بەهەمان شێوە لێكدانه‌وه‌ی به حه‌قی قورئانی ده‌وێت له‌وه‌ی اللە ی پایەبەرز ده‌فه‌رموێت: {ابْتِغاءَ الفِتْنَة وَابْتِغاءَ تَأْويلِهِ}.
كه‌واته ئایا مه‌به‌ستی ئه‌م ئایه‌ته چی یه کە ده‌رباره‌ی ئه‌م زانایانه قسه ده‌كات به‌وه‌ی ئاشوب بڵاوده‌كه‌نه‌وه وه به‌هه‌مان شێوه لێكدانه‌وه‌ی قورئانیان ده‌وێت؟
جا به حه‌ق فه‌تواتان بۆ ده‌ده‌ین به‌وه‌ی ئه‌وانه له‌م زانا موجته‌هیدانه‌ن کە ده‌یانه‌وێت لێکدانەوەی ئایه‌ته پێکچووەکان -موته‌شابیهه‌كان- ـی قورئان بكه‌ن له‌گه‌ڵ ئه‌م فه‌رمووده فیتنانه‌ی ده‌ستیان پێوه گرتووه جا واگومان ده‌به‌ن ئه‌م فه‌رموودانه بۆ لێکدانەوەی ئه‌م ئایه‌ته پێکچووانە هاتوون له‌گه‌ڵ فه‌رمووده فیتنه هەڵبەستراوەکان، جگه له‌وه‌ی نازانن ئه‌م فه‌رموودانه فیتنه‌و هه‌ڵبه‌ستراون له‌لایه‌ن شه‌یتانه به‌شه‌ره‌كانی یه‌هوده‌وه؛ به‌ڵكو واگومان ده‌به‌ن له پێغه‌مبه‌ری اللە وەن دروودو سڵاوی اللە لەسەر خۆی و کەس و کارەکەی.
وه ئه‌وه‌ی ده‌مویست بیڵێم ئه‌ی برایانی موسڵمانانم ئه‌وه‌یه له‌به‌رچی واز له لێكدانه‌وه‌ی ئایەتە پێکچووەکان ناهێنن ئهو ئایه‌تانه‌ی كه‌س بە لێكدانه‌وه‌كانیان نازانێت ته‌نها اللە نەبێت به‌ته‌نها، وه فێری ئه‌وانه‌ی ده‌كات کە ڕۆچوون له زانستدا جا له‌پاش ئه‌مه ده‌ست بگرن به ئایه‌ته مەحكه‌مه ڕوون و ئاشكراكان ئهو ئایه‌تانه‌ی اللە كردوونی به دایک و بنچینه‌ی كتێب بۆ ڕاستكردنه‌وه‌ی بیروباوه‌ڕی موسڵمان، وه كه‌س لێیان لانادات ته‌نها ئه‌وه‌ی له‌ناوچووه، جا ئه‌گه‌ر گه‌ڕانه‌وه بۆ ئایه‌ته مەحكه‌مه‌كان ده‌رباره‌ی ڕێگای ڕاست (صراط المستقيم) ئه‌وا دواتر ده‌بینن له كتێبدا ڕێگای ڕاست بریتی یه له ڕێگای ڕاستی اللە ی باڵاده‌ست و شایسته‌ی سوپاسگوزاری کە ئه‌وه‌ی بیگرێته به‌ر بۆ نیعمه‌تی ده‌بات نه‌ک بۆ دۆزەخ وه ئه‌م كه‌سانه نه ترس و بیمیان له‌سه‌ره نه خه‌م و په‌ژاره‌ش ڕوویان تێده‌كات، وه ئه‌وه‌ی مردو ئه‌م ڕێگایه‌ی گرته‌به‌ر ئه‌وا ده‌بینین ڕێگای ڕاست (سیرات) ده‌یخاته به‌هه‌شته‌وه چونكه ده‌بینین ڕێگای ڕاست به‌ره‌و نیعمه‌تی به‌هه‌شتی ده‌بات نه‌ک خه‌ڵكی به‌سه‌ر ڕێگای ڕاستدا بڕۆن له ڕۆژی دواییدا نه‌خێرو نه‌خێر، جا له‌وێدا هیچ كاروكرده‌وه‌یه‌ک به‌بێ لێپرسینه‌وه نی یه؛ به‌ڵكو تێپه‌ڕبوون و گرتنی ڕێگای ڕاست له دنیادایه تا ئهو كاته‌ی مردنی بۆ دێت له‌كاتێكدا له‌سه‌ر ڕێگای ڕاستی اللە ی باڵاده‌ستی شایسته‌ی سوپاسگوزاری بێت جا له‌پاش ئه‌مه ئه‌م ڕێگایه ده‌یخاته به‌هه‌شته‌وه.
به‌ڵكو ڕێگای ڕاست رێگایه‌كی مه‌عنه‌وی بیروباوه‌ڕیه؛ ڕێگای دڵێكی بینایه، جا ئه‌وه‌ی ده‌یه‌وێت ڕێگای ڕاستی اللە ی باڵاده‌ستی شایسته‌ی سوپاسگوزاری بگرێت با كاربكات به كاروكرده‌وه‌ی چاک و هیچ كه‌س نه‌كاته شه‌ریک و هاوه‌ڵ له په‌رستنی په‌روه‌ردگاره‌كه‌ی جا ئه‌مه ڕێگاو ڕێبازی چاكه‌كارانه. هه‌رچی ڕێگاو ڕێبازه‌كه‌ی تره ئه‌وا بریتی یه له ڕێگای تاغوت و به‌ره‌و ئاگری دۆزەخی ده‌بات جا ئەگه‌ر مردو له‌سه‌ر ڕێگای گومڕایی و سه‌رلێشێواوی بوو ئه‌وا ده‌خرێته ئاگره‌وه.
وه اللە ڕێگای چاكه‌كاران و ڕێگای بێباوه‌ڕانی نه‌كردووه به یه‌ک ڕێگا به‌ره‌و ئاگری دۆزەخیان ببات، جا چۆن بڕیاری واده‌ده‌ن؟ به‌ڵكو ئه‌مانه دوو ڕێگان له دوو ئاڕاسته‌ی پێچه‌وانه‌دا، جا ده‌بینن ڕێگایه‌كی ئه‌وه‌ی بیگرێته به‌ر ڕازی بوونی اللە بەدەست دەهێنێت هه‌رچی ڕێگاكه‌ی تره ئه‌وه‌ی بیگریته به‌ر تووڕه‌یی اللە ی به‌ده‌ستهێناوه وه دوژمنه‌كه‌ی شه‌یتانی نه‌فره‌تلێكراوی ڕازیكردووه. اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ ﴿٨﴾ وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ ﴿٩﴾ وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ ﴿١٠﴾} صدق الله العظيم [البلد].
جا ڕێگای حه‌ق به‌ره‌و نیعمه‌تت ده‌بات و ڕێگای تاغوتیش بانگی دەستەکەی ده‌كات تا ببن به هاوه‌ڵی ئاگری دۆزەخ. اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا} صدق الله العظيم [الانسان:٣]،
جا ئەگه‌ر ڕێگای حه‌قی گرتبێته به‌ر ئه‌وا له سوپاسگوزارانه بۆ په‌روه‌ردگاره‌كه‌ی وه ئه‌گه‌ر پاشه‌وپاش پشتی هه‌ڵكردو ڕێگایەکی گرتە بەر کە دژو پێچەوانەی ڕێگای ڕاست بوو ئه‌وا له بێباوه‌ڕانه.
وه ئه‌ی گه‌لی زانایانی ئوممه‌ت نایبینم له كتێبدا گرتنی ڕێگای ڕاست بوونی هه‌بێت له دواییدا له‌سه‌ر ئاگری دۆزەخ؛ به‌ڵكو ئه‌مه له دنیادایه جا ئای لە سەرسامی له‌م قسه‌یه‌تان! ئایا نابینن له رۆژێكدا چه‌ندین جار له هه‌موو ڕكاته‌كان ده‌ڵێن: {بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ﴿١﴾ الْحَمْدُ لِلَّهِ ربّ العالمين ﴿٢﴾ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ﴿٣﴾ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ﴿٤﴾ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ﴿٥﴾ اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ﴿٦﴾ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ ﴿٧﴾} صدق الله العظيم [الفاتحة].
به‌ڵام ئێوه ڕێگای ڕاست و چه‌وتتان به بیروباوه‌ڕه‌كه‌ی خۆتان كردووه به یه‌ک ڕێگا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ده‌شڵێن ڕێگای ئه‌وانه نا كه خه‌شم و قینیان لێگیراوه له دوعای فاتیحه‌دا: {اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ ﴿٦﴾ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ} صدق الله العظيم،
وه له هه‌موو ئایه‌ته‌كانی ده‌رباره‌ی سیرات له كتێبدا ده‌بینن كه له دنیادا ڕێگایه‌كی مه‌عنه‌وی بیروباوه‌ڕیه کە ئه‌وانه‌ی خاوه‌نی دڵێكی بینان ده‌یگرنه به‌ر، اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {وَهُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَىٰ صِرَاطِ الْحَمِيدِ} صدق الله العظيم [الحج:٢٤].
جا چۆن ڕێگای ڕاست به‌ره‌و ئاگری دۆزەخت ده‌بات پاشان بۆ به‌هه‌شت؟ ئایا تێناگەن؟ له كاتێكدا ئه‌م ڕێگایه بریتی یه له ڕێگای ئه‌من و ئه‌مان و ئاسایش وه خاوه‌نه‌كه‌ی ئەمین ده‌كات له رۆژی قیامه‌تدا، جا ئایا له اللە ناترسن؟ اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {وَإِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ} صدق الله العظيم [المؤمنون:٧٣].
وه گرتبه‌به‌ری ئه‌م ڕێگایه له دنیادایه نه‌ک له دوایی، هه‌رچی له دواییە ئه‌وا ڕێگای به‌هه‌شت و ئاگر مه‌عنه‌وی نیه، به‌ڵكو ڕێگای به‌هه‌شت به‌ره‌و به‌هه‌شت ده‌تبات و ڕێگایه‌كه‌ی تر به‌ره‌و ئاگری دۆزەخ ده‌تبات اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَأَزْوَاجَهُمْ وَمَا كَانُوا يَعْبُدُونَ ﴿٢٢﴾ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَىٰ صِرَاطِ الْجَحِيمِ ﴿٢٣﴾} صدق الله العظيم [الصافات]
واشنازانم ئه‌م ئایه‌ته پێوسیتی به لێكدانه‌وه هه‌بێت به ڕه‌چاوكردنی ئه‌وه‌ی چونكه له ئایه‌ته مەحكه‌مه ڕوون و ئاشكراكانه کە ده‌ریده‌خات ڕێگای به‌ره‌و ئاگر هه‌مان ڕێگای به‌ره‌و به‌هه‌شت نیه به‌ڵام ئێوه به بیروباوه‌ڕه‌كه‌تان كردووتانن به یه‌ک ڕێگا کە به‌ره‌و ئاگری دۆزەخ ده‌تبات كه هه‌مان ئه‌م ڕێگایه ده‌تبات به‌ره‌و به‌هه‌شت، به‌ڵكو كه ئه‌هلی ئاگری به‌سه‌ری داده‌رۆن ده‌كه‌ونه ناو ئاگره‌كه‌وه! جا ئەگه‌ر ئه‌م بیروباوه‌ڕه ڕاست بووایه ئه‌وا ئه‌م ئایه‌ته‌تان نه‌ده‌دی له قورئان به‌وه‌ی ده‌ستنیشانی كردووه ڕێگای به‌ره‌و ئاگر بریتی نی یه له هه‌مان ئه‌م ڕێگایه‌ی ده‌تبات به‌ره‌و به‌هه‌شت، وه هه‌رگیز ئه‌م ئایه‌ته‌ش ته‌فسیر ناكهم چونكه ئایه‌تێكی ڕوونه وه به‌هه‌مان شێوه له قورئانی گه‌وره‌دا هه‌یه هه‌ر له ڕیزی ئایه‌ته مەحكه‌مه‌كان ده‌ڵێت ئهو كاته‌ی هاوه‌ڵانی ئاگر ڕاپێچ ده‌كرێن به‌ره‌و ڕووی ئاگر جیاده‌كرێنه‌وه بۆ حه‌وت كۆمه‌ڵ و تاقم به‌ره‌و ئاڕاسته‌و ڕووی حه‌وت ده‌رگاكه‌ی دۆزەخ جا بۆ هه‌ر ده‌رگایه‌كی به‌شێكی دیاریكراو هه‌یه، وه به‌هه‌مان شێوه هاوه‌ڵانی به‌هه‌شتیش ڕووده‌كه‌نه به‌هه‌شت به تاقم و ده‌سته ده‌سته جا ئه‌مه‌ش سه‌رو بنی دژو پێچه‌وانه‌ی ئه‌م بیروباوه‌ڕه‌یه کە بڕواتان پێی هه‌یه به ته‌واوی؛ به‌ڵكو به جیاوازی و ناکۆکیەکی زۆریشه‌وه وه نه‌فی ئه‌م بیروباوه‌ڕه‌تان ده‌كات کە خه‌ڵكی هه‌موویان به‌ره‌و ڕووی ئاگری دۆزەخ ڕاپێچ ده‌كرێن تا ئه‌م ڕێگا ڕاسته بگرنه‌به‌ر کە درێژبۆته‌وه به‌سه‌ر ئاگری دۆزەخدا جا هه‌یانه له‌سه‌ر ئه‌م ڕێگایه‌دا ده‌كه‌ویته ئاگری دۆزەخەوەو ئه‌وانی تریش به‌رده‌وام ده‌بن له گرتنی ڕێگای ڕاستی درێژ بووه‌وه له‌سه‌ر ئاگری دۆزەخ تا ده‌خرێنه به‌هه‌شته‌وه، به‌ڵام ئایه‌ته مەحكه‌مه‌كان بۆ ئه‌م بیروباوه‌ڕه‌تان له کەمین دان و دواتر ده‌بینن ئایه‌ته مەحكه‌مه‌كان له‌م باره‌یه‌وه دژو پێچه‌وانه‌ی ئه‌م بیروباوه‌ڕه پوچ و به‌تاڵه‌یه، جا سه‌یری ئه‌م ئایه‌ته مەحكه‌م و ڕوون و ئاشكرایه بكه‌ن کە اللە نه‌یكردووه به داخ و ئه‌سه‌فی ناصر محمد یه‌مانی تا بۆ ئوممه‌ت لێكی بداته‌وه، وه نه‌یكردووه بە داخ و ئەسەف بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی ڕۆده‌چن له زانست بۆ لێکدانەوەی به ڕه‌چاوكردنی ئه‌وه‌ی چونكه ڕوون و ئاشكرایه‌و به وردی و تێروته‌سه‌لی له‌لایه‌ن اللە ی زاناو داناوه باسكراوه اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَىٰ فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ ﴿٦٨﴾ وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ الْكِتَابُ وَجِيءَ بِالنَّبِيِّينَ وَالشُّهَدَاءِ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بالحقّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿٦٩﴾ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا يَفْعَلُونَ ﴿٧٠﴾ وَسِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَىٰ جَهَنَّمَ زُمَرًا حَتَّىٰ إِذَا جَاءُوهَا فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَتْلُونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِ رَبِّكُمْ وَيُنْذِرُونَكُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَا قَالُوا بَلَىٰ وَلَٰكِنْ حَقَّتْ كَلِمَةُ الْعَذَابِ عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿٧١﴾ قِيلَ ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿٧٢﴾ وَسِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّىٰ إِذَا جَاءُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلَامٌ عَلَيْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِينَ ﴿٧٣﴾} صدق الله العظيم [الزمر].
جا ئایا زانیتان ئه‌ی قه‌وم له میانه‌ی ئه‌م ئایه‌ته مەحكه‌مه‌دا کە هیچ پێویستیه‌كی به لێكدانه‌وه نی یه به‌وه‌ی ئه‌هلی ئاگر ڕاپێچ ده‌كرێن به‌ره‌و ئاڕاسته‌و ڕووی ئاگر به تاقم و ده‌سته ده‌سته جا دابه‌شده‌كرێن بۆ حه‌وت كۆمه‌ڵ به قه‌د ژماره‌ی حه‌وت ده‌رگاكانی دۆزەخ جا بۆ هه‌ر ده‌رگایه‌ک به‌شێكی دیاریكراو هه‌یه: {حَتَّىٰ إِذَا جَاءُوهَا فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَتْلُونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِ رَبِّكُمْ وَيُنْذِرُونَكُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَٰذَا قَالُوا بَلَىٰ وَلَٰكِنْ حَقَّتْ كَلِمَةُ الْعَذَابِ عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿٧١﴾ قِيلَ ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿٧٢﴾} صدق الله العظيم.
وه به‌هه‌مان شێوه هاوه‌ڵانی به‌هه‌شتیش ڕاپێچ ده‌كرێن به‌ره‌و ئاڕاسته‌و ڕووی به‌هه‌شت به تاقم و ده‌سته ده‌سته‌و كۆمه‌ڵ كۆمه‌ڵ، به‌ڵام ئه‌م بیروباوه‌ڕه به‌تاڵه‌ی موسڵمانان بڕوایان پێی هه‌یه کە بە پیلانی یه‌هود بۆیان هاتووه ده‌ڵێت خه‌ڵكی هه‌موویان ڕاپێچ ده‌كرێن به‌ره‌و ئاڕاسته‌و ڕووی ئاگری دۆزەخ جا هه‌موویان ڕێگای ڕاست ده‌گرنه به‌ر له‌سه‌ر ئاگری دۆزەخ جا هاوه‌ڵانی ئاگر ده‌كه‌ونه ناویه‌وه! ئایا نابینن له نێوان ئه‌م بیروباوه‌ڕە ناقۆڵایەو نێوان ئایه‌ته مەحكه‌م و ڕوون و ئاشكراكان جیاوازی و ناكۆكیه‌كی زۆر هه‌یه؟ به‌ڵام ئێوه ئه‌م بیروباوه‌ڕه خراپه ده‌بینن له ده‌ره‌وه‌ی ئایه‌ته‌كان به‌م ئایه‌تانه ده‌چێت کە هێشتا پێویستیان به لێكدانه‌وه هه‌یه وه‌كو ئه‌وه‌ی اللە ی پایەبەرز تێیدا ده‌فه‌رموێت: {وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا ﴿٧١﴾ ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا ﴿٧٢﴾} صدق الله العظيم [مريم]
جا له‌پاش ئه‌مه ده‌بینن ئه‌م فه‌رمووده هه‌ڵبه‌ستراوه مه‌دسوسه به پیلانێكی پیس له ده‌ره‌وه‌یدا به‌م ئایه‌ته ده‌چێت ئه‌مه‌ش تا وابزانن ئه‌م فه‌رمووده‌یه بۆ به‌یانی ئه‌م ئایه‌ته له محمد نێردراوی اللە وە هاتووه دروودو سڵاوی اللە لەسەرخۆی و کەس و کارەکەی، جا ئه‌مه‌ش فه‌رمووده هه‌ڵبه‌ستراوه‌كه‌یه کە له ده‌ره‌وه‌یدا به ئایه‌ته پێکچووەکە -موته‌شا‌بیهه‌كه- ده‌چێت: [ كه گوایه نێردراوی اللە دروودو سڵاوی اللە لەسەرخۆی و کەس و کارەکەی فه‌رموویه‌تی: يَرِد النَّاس النَّار ثُمَّ يَصْدُرُونَ مِنْهَا بِأَعْمَالِهِمْ فَمِنْهُمْ كَلَمْحِ الْبَصَر ثُمَّ كَالرِّيحِ ثُمَّ كَحُضْرِ الْفَرَس ثُمَّ كَالرَّاكِبِ الْمُجِدّ فِي رَحْله ثُمَّ كَشَدِّ الرَّجُل فِي مَشَيْته].
درۆیان كرد دوژمنانی اللە وه بۆ محمد نێردراوی اللە نه‌بووه قسه بكات له فه‌رمووده‌یه‌كدا دژی مەحكەم و بنچینه‌ی قورئان بێت له‌م باره‌یه‌وه، جا ئایا تێناگەن؟
به‌ڵام منی مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراوی حه‌ق له‌لایه‌ن اللە وە هیچ ناڵێم لەسەر اللە و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی تەنها به‌ڕاست و دروست و حه‌ق نه‌بێت جا فه‌تواتان بۆ ده‌ده‌م ده‌رباره‌ی لێکدانەوەی ئه‌م ئایه‌ته پێکچووە له‌گه‌ڵ فه‌رمووده فیتنه‌و هه‌ڵبه‌ستراوه مه‌دسوسه‌كه وه ڕاستی (الورود) تان له‌م بابه‌ته‌دا به ته‌واوی له قورئان به وردی و تێروته‌سه‌لی بۆ ڕوونده‌كه‌مه‌وه، جا هه‌رچی (الورود) ـه له‌م بابه‌ته‌دا ئه‌وا مه‌به‌ستی پێی چوونه ژووره‌وه نی یه وه ئەگه‌ر واگومانتان برد مه‌به‌ستی چوونه ژووره‌وه‌یه ئه‌وا دواتر ئایه‌ته مەحكه‌مه‌كان بۆ ئه‌م بیروباوه‌ڕه خراپ و ناقۆڵایه لە کەمین دان جا ده‌بینن سه‌روبنی ئه‌مه به ته‌واوی ڕەتدەکاتەوە.
كه‌واته مه‌به‌ستی (الورود) چی یه له‌م ئایه‌ته‌دا؟ جا ئه‌مه فه‌تواكه‌یەتی بۆ ئێوە به‌وه‌ی گه‌یشتنه به گۆڕه‌پانه‌كه بۆ بینینی دۆزەخ بۆ ئه‌وه‌ی ده‌یبینێت واته له خه‌ڵكی هه‌موویان جا به شێوه‌یه‌كی گشتی هه‌موویان ده‌یبینن تا ئه‌هلی به‌هه‌شت سوپاسی اللە بكه‌ن به‌وه‌ی ده‌ربازیان بوو له‌م ئاگره‌ی بڵێسه ده‌سه‌نێت و کەس ناچێته ناوی مه‌گه‌ر که‌سانی ناپوخت و بێباوەڕ نه‌بێت، هه‌رچی هاوه‌ڵانیه‌تی ئه‌وا دواتر ترس و تۆقین دڵ و ده‌روونیان داده‌گرێت ئهو ئاگره‌ی له کاتێکدا داماڵێنه‌ری پێستی سه‌رو هه‌موو ئه‌ندامه‌کانه‌و بانگی ئه‌وانه ده‌کات که له دنیادا پشتیان له حه‌ق و ڕاستی هه‌ڵده‌کردو گوێیان پێ نه‌ده‌دا، جا گه‌یشتن بۆ گۆڕەپانی دۆزەخ گشتگیرە بۆ هه‌موو خه‌ڵكی، جا دۆزه‌خ نیشان ده‌درێت و ده‌رده‌خرێت بۆ هه‌رکه‌سێک ببینێت به شێوه‌یه‌كی گشتی (وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِمَن يَرَىٰ) بە پشتڕاستکردنەوەی ئەم فەرموودەیەی اللە ی پایەبەرز: {لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ ﴿٦﴾ ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ ﴿٧﴾} صدق الله العظيم [التكاثر].
له‌پاش ئه‌مه جیاده‌كرێنه‌وه له دوای كۆكردنه‌وه‌ی هه‌موو خه‌ڵكی بۆ گۆڕەپانی دۆزەخ پاشان له یه‌ک جیاده‌كرێنه‌وه بە پشتڕاستکردنەوەی ئەم فەرموودەیەی اللە ی پایەبەرز: {وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ ﴿١٤﴾ فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ ﴿١٥﴾ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَلِقَاءِ الْآخِرَةِ فَأُولَٰئِكَ فِي الْعَذَابِ مُحْضَرُونَ ﴿١٦﴾} صدق الله العظيم [الروم].
كه‌واته مه‌به‌ستی (الورود) له‌م ئایه‌ته‌دا وێنه‌كه‌ی وه‌كو وێنه‌ی هاتنی موسایه دروودو سڵاوی لێبێت بۆ لای ئاوی مه‌دیه‌ن به‌ڵام ده‌زانن ئهو نەچووە ناو ئاوه‌كه‌ی مه‌دیه‌نەوە؛ به‌ڵكو چوو بۆی به‌و مانایه‌ی گه‌یشته گۆڕه‌پانی بیره‌كه‌ی مه‌دیه‌ن، اللە ی پایەبەرزیش فه‌رموویه‌تی: {وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ يَسْقُونَ وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ تَذُودَانِ قَالَ مَا خَطْبُكُمَا قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّىٰ يُصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ} صدق الله العظيم [القصص:٢٣]
ئه‌مه‌ش پێوانە نی یه؛ به‌ڵكو بۆ تێگه‌یشتنی جۆره‌كانی (الورود) ـه له قورئانی گه‌وره‌دا.
وه ئه‌ی گه‌لی زانایانی ئوممه‌تی ئیسلامی سوێند ده‌خۆم به اللە ی پایەبەرزی چاكه خوازی میهره‌بان ئه‌گه‌ر باوەڕتان هێنا به قورئانی گه‌وره به‌وه‌ی حوكم بكه‌ین به ئایه‌ته مەحكه‌مه ڕوونه‌كان ئه‌وا به حه‌ق گفتوگۆتان له‌گه‌ڵ ده‌كه‌م و زمانی ئه‌وانه بێده‌نگ ده‌كه‌م کە قسه هه‌ڵده‌به‌ستن به گومانه‌وه به بەتاڵ و هه‌موو فه‌رمووده نه‌به‌ویه‌كانیش له سوننه‌تی محمد نێردراوی اللە دروودو سڵاوی اللە لەسەرخۆی و کەس و کارەکەی جیا ده‌كه‌مه‌وه له هه‌ڵبه‌ستراوه‌كان، جا بەرگری له سوننه‌تی باپیره‌م ده‌كه‌م به هه‌موو ئه‌وه‌ی اللە پێی داوم له زانست جا له‌گه‌ڵ قورئان ده‌یخه‌مه سه‌ر سه‌رم وه فه‌رمووده هه‌ڵبه‌ستراوه‌كانیش ده‌خه‌مه ژێر پێم جا به نه‌علی پێكانم تێكیان ده‌شكێنم، جا ئەگه‌ر ده‌مبینن له‌سه‌ر گومڕاییم ئه‌وا وه‌رن بمبه‌زێنن به ده‌سه‌ڵاتی زانستێک کە چاكترو باشتر بێت له ده‌سه‌ڵاتی زانستەکەم ئەگه‌ر ڕاستده‌كه‌ن. وه ئەگه‌ر ده‌شمبینن له‌سه‌ر حه‌قم و پاشانیش بێده‌نگ ده‌بن ئه‌وا نەفرەتی اللە و فریشته‌كان و هه‌موو خه‌ڵكیشتان له‌سه‌ر بێت.
له‌وه‌یه یه‌كێک له‌وانه‌ی به‌دوای ڕاستیدا ده‌گه‌ڕێن بیه‌وێت بمپچڕێنێت جا بڵێت: "چۆن نەفرەت له زانایانی ئوممه‌ت ده‌كه‌یت؟". منیش پێی ده‌ڵێم من نەفرەت له‌وانه ده‌كه‌م کە بۆیان ڕوونده‌بێته‌وه من بانگ ده‌كه‌م بۆ حه‌ق وه ڕێنمایی ده‌كه‌م بۆ ڕێگای ڕاست جا له پاش ئه‌مه بێده‌نگ ده‌بێت له‌وه‌ی دان به حه‌ق و ڕاستیدا بنێت له‌دوای ئه‌وه‌ی حه‌ق و ڕاستی بۆ ڕوونده‌بێته‌وه، جا ئه‌مه شه‌یتانێكی ڵاڵه‌و شایه‌نی نەفرەت و تووڕه‌یی اللە یە، وه ئه‌گه‌ر له خۆشه‌ویست و یاوه‌رانی اللە بێت ئه‌وا دواتر له‌گه‌ڵ حه‌ق ده‌بێت و له‌به‌ر اللە له لۆمه‌ی لۆمه‌كاران ناترسێت، به‌ڵام ده‌زانم ئه‌وان فەرمان و بانگه‌وازه‌كه‌م به‌درۆ نازانن؛ به‌ڵكو دڵنیا نین، جا له‌پاش ئه‌مه پێیان ده‌ڵێم: په‌روه‌ردگارم ڕاستی كرد به‌وه‌ی دەفەرموێت خه‌ڵكی به ئایه‌ته‌کانی دڵنیانین، هه‌تا ته‌نانه‌ت موسڵمانانی زه‌مانی ده‌ركه‌وتنی مه‌هدیش هه‌ر دڵنیا نابن به ئایه‌ته‌كانی اللە، مه‌گه‌ر ته‌نها ئه‌وه‌ی په‌روه‌ردگارم ڕه‌حمی پێكردبێت، جا ئایه‌ته‌كانی په‌روه‌ردگاره‌كه‌ی به‌ڕاست داده‌نێت له زه‌مانی گفتوگۆ به‌ر له ده‌ركه‌وتن به سزایه‌كی به ئێش لە ئه‌نجامی تێپه‌ڕبوونی هه‌ساره‌ی ده‌یه‌م و حه‌وته‌م له‌دوای زه‌ویه‌كه‌تان به‌ڵام ئێوه گه‌لێكی نه‌زانن: {وَلِنُبَيِّنَهُ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ} صدق الله العظيم [الأنعام:١٠٥].
خاوه‌نی زانستی كتێب مه‌هدی چاوه‌ڕوانكراو به‌سه‌رخه‌ر بۆ محمد نێردراوی اللە و قورئانی گه‌وره؛ ئیمام ناصر محمد یه‌مانی.
ــــــــــــــــــــــــ
